Cây Thuốc Hà Nội

Tên khác: Cù nhỏ kia’

Mô tả: Cây nhỏ leo; cành không lông; lóng dài. Lá có phiến hình tim, cỡ 8x5cm, mỏng, gân từ gốc 5, gân phụ khác 2-3 cặp, có vài lông ở gân mặt dưới; cuống dài 2,5-7cm. Chuỳ ở nách lá, tương đối ít hoa; cuống có lông; lá đài 2mm, ít lông, có 1 tuyến ở giữa; cánh hoa dài 5,5mm; tràng phụ thành ống cao có 10 răng. Quả đại xoan rộng hay hẹp, đầy gai mềm, như lông nhím. Hạt thuôn dài 12mm, mào lông dài 2,5-3,8cm.

Sử dụng: Toàn cây

Công dụng: Dùng trong các trường hợp: thiếu sữa, suy nhược thần kinh, viêm thận mạn tính, lao phổi.

Nhân giống:

Phân bố: Loài của Trung Quốc và Việt Nam. Ở nước ta, cây mọc ở Lào Cai (Sapa) và Ninh Bình (Rừng Cúc Phương).

Bảo tồn:

Tài liệu tham khảo:

Bài thuốc:

Tên khác: Cây rô

Mô tả:

Sử dụng: Toàn cây

Công dụng: Chữa ho, bổ phổi, ho ra máu

Nhân giống:

Phân bố: Hà Nam, Ninh Bình. Cây mọc phụ sinh ở vùng núi đá, ở độ cao đến 1000 m.

Bảo tồn:

Tài liệu tham khảo:

Bài thuốc:

Tên khác: Dào bua’

Mô tả: Dây leo nhỏ, dài đến 9m, phình lên ở các mấu, lúc non có lông. Lá mọc đối, có phiến bầu dục, dài 6,5-13cm, rộng 3-9cm, đầu có đuôi ngắn, không lông; gân phụ 6-7 cặp, cuống lá dài 2,5-6cm. Cụm hoa dài 2-4cm, cuống hoa dài 6-8mm, hoa nhỏ màu vàng dài có thuỳ dài bằng ống tràng, tràng phụ có hàng lông dọc. Quả đại dài 9-16cm, đầu nhọn, hạt dẹp, dài 1cm, lông mào dài 3-4cm.

Sử dụng: Rễ, chồi non

Công dụng: Chữa phong trừ thấp, tiêu thũng chỉ thống, sinh cơ.

Nhân giống:

Phân bố: Loài phân bố ở Ấn Ðộ, Trung Quốc, Việt Nam, Philippin, Inđônêxia. Ở nước ta, cây mọc hoang trên đất rừng ở Bắc Thái, Hoà Bình, Ninh Bình tới Khánh Hoà.

Bảo tồn:

Tài liệu tham khảo:

Bài thuốc:

Tên khác: Hà thủ ô

Mô tả: Dây leo bằng thân quấn dài 2 - 5m. Vỏ thân màu nâu đỏ, có nhiều lông mịn. Lá mọc đối; phiến lá nguyên, hình bầu dục, chóp lá nhọn, gốc lá tròn, dài 4 - 14cm, rộng 2 - 9cm. Hoa nhỏ, màu lục vàng nhạt, mọc thành xim ở nách lá. Quả gồm 2 đại xếp ngang ra hai bên trông như đôi sừng bò. Hạt dẹt mang một mào lông mịn. Toàn cây có nhựa mủ màu trắng như sữa.

Sử dụng: Rễ

Công dụng: Chữa thiếu máu, thận gan yếu, thần kinh suy nhược, ăn ngủ kém, sốt rét kinh niên, phong thấp tê bại, đau nhức gân xương, kinh nguyệt không đều, bạch đới, ỉa ra máu, trừ nọc rắn cắn, bạc tóc sớm, bệnh ngoài da mẩn ngứa

Nhân giống:

Phân bố: Hà thủ ô trắng mọc hoàng ở khắp các vùng đồi núi của nước ta. Cây thường ưa những nơi đất đồi cứng như: Vĩnh Phúc, Hà Tây cũ, Tuyên Quang, Cao Bằng.

Bảo tồn:

Tài liệu tham khảo:

Bài thuốc:

Tên khác: Mù chìn m’hây

Mô tả: Cây nhỡ mọc leo, cành mảnh, nhẵn, có những tua cuốn đơn hoặc kép, đầu phình, mọc đối ở những cành non. Lá mọc đối, mép nguyên, dai, có 3 gân nổi rõ ở mặt dưới, có hình dạng thay đổi, thường là bầu dục, dài 6-12cm, rộng 3-6cm. Hoa không cuống mọc thành chuỳ, dạng ngù ở đầu cành, phủ lông màu hung sâu. Quả mọng hình cầu, đường kính 4-5cm, có vỏ quả ngoài cứng, dễ vỡ, dày 4mm. Hạt nhiều, dạng đĩa, rộng 22mm hay hơn, dày 18mm, có lông mượt vàng ánh bạc.

Sử dụng: Vỏ thân và cành

Công dụng: Chữa phong hàn, tê thấp, đau nhức lưng, mình, chân tay, sau khi co quắp không vận động được, đau bụng thổ tả, phù thũng.

Nhân giống:

Phân bố: Cây mọc hoang ở nhiều vùng núi đá hay núi đất, trong các rừng rậm và rừng phục hồi thuộc các tỉnh Tuyên Quang, Vĩnh Phú, Sơn La, Hoà Bình, Bắc Thái, Lạng Sơn, Thanh Hoá, Nghệ An

Bảo tồn:

Tài liệu tham khảo:

Bài thuốc:

Tên khác: Cầm chinh đang

Mô tả: Dây trườn nhánh thòng, không lông. Lá có phiến bầu dục, dài cỡ 9cm, rộng 4,5cm, không lông, chóp có thể có mũi dài, gốc từ từ hẹp trên cuống; gân phụ 6-7 cặp, hai mặt lá màu lục; cuống dài 1,5cm. Hoa có cuống dài 3-4cm; nụ hoa to cỡ 1,5cm; lá đài ngoài nhỏ, lá đài trong to; cánh hoa màu vàng nhạt, cao 1,5cm. Quả thành đầu tròn, đường kính 2,5-5cm.

Sử dụng: Toàn dây

Công dụng: Trị phong thấp đau nhức gân cốt, lưng cơ lao tổn, tứ chi đau mỏi; Viêm dạ dày ruột cấp tính, viêm loét dạ dày và hành tá tràng, viêm ruột mạn tính; Đòn ngã tổn thương

Nhân giống:

Phân bố: Loài của Trung Quốc, Việt Nam. Ở nước ta cũng chỉ gặp cây mọc dựa suối ở độ cao 700m thuộc tỉnh Lào Cai

Bảo tồn:

Tài liệu tham khảo:

Bài thuốc:

Tên khác: Đièng pang’

Mô tả:

Sử dụng:

Công dụng: Chữa Đái vàng

Nhân giống:

Phân bố: Hương Sơn, Mỹ Đức

Bảo tồn:

Tài liệu tham khảo:

Bài thuốc:

Tên khác: Nhân trần

Mô tả:

Sử dụng:

Công dụng: Chữa Thuốc mát

Nhân giống:

Phân bố: Ba Vì

Bảo tồn:

Tài liệu tham khảo:

Bài thuốc:

Tên khác: Sày kia’

Mô tả: Cây thảo mọc hằng năm, cao 0,75-1,25m. Thân vuông có lông rậm mềm nhiều hay ít, nhất là ở đỉnh. Lá mọc đối, có cuống; phiến hình trái xoan nhọn, có lông mềm trên cả hai mặt, dài 7-15cm, rộng 3-6cm, mép khía răng cưa. Hoa hồng hay tím, thành cụm hoa ở nách lá gồm những vòng nhiều hoa rất sít nhau. Hạch hình trứng kéo dài, nhẵn.

Sử dụng: Toàn cây

Công dụng: Chữa cảm mạo, ho, viêm mũi mạn tính, kinh nguyệt quá nhiều, có thai nôn mửa, phong thấp đau xương, ngứa lở ngoài da. Còn được dùng chữa ngực bí bụng trướng, đau bụng nôn mửa, viêm dạ dày ruột, rắn độc cắn. Lá vò ra có mùi hôi của rệp, nhưng phụ nữ vẫn dùng cây nấu nước gội đầu. Rễ có thể dùng trị ỉa chảy sau khi sinh đẻ và cũng chữa rắn cắn. Dầu của cây trị được bệnh đau dạ con.

Nhân giống:

Phân bố: Loài phân bố ở Ấn Ðộ, Nam Trung Quốc và các nước Đông Nam Á. Ở nước ta, cây mọc trên đất hoang ở nhiều nơi, chỗ ẩm mát.

Bảo tồn:

Tài liệu tham khảo:

Bài thuốc:

Tên khác: Bùng slui

Mô tả:

Sử dụng:

Công dụng: Chữa Ngứa, thận, ho

Nhân giống:

Phân bố:

Bảo tồn:

Tài liệu tham khảo:

Bài thuốc:

Tên khác: ích mẫu

Mô tả: Cỏ mọc đứng, cao 30 - 120cm. Thân vuông, có rãnh dọc, có lông tơ ngắn; lá mọc đối, xẻ thùy chân vịt, 2 mặt đều có lông, lá ở phía dưới cành có mang cụm hoa nguyên hay xẻ 3 thùy hình đường, thường có 3 gân tập trung từ gốc, cuống lá dài 2 - 5cm. Cụm hoa mọc thành từng vòng ở nách lá phía đỉnh cành. Lá bắc hình đường ngắn hơn dài, nhọn ở đỉnh, thường tập trung ở phía dưới của cụm hoa, Đài hình chuông dài 6 - 8mm, rộng 2 - 2,5mm, có lông ở ngoài, nhẵn ở trong, 5 gân dọc ống rõ, 5 thùy đài không bằng nhau, tạo thành 2 môi. Môi trên 3 thùy nhọn ngắn, môi dưới 2 thùy nhọn, dài hơn môi trên. Tràng màu tím hồng, dài 11 - 15mm, có lông tơ ở phía ngoài, 2 môi. Môi trên 1 thùy dạng mũ, môi dưới 3 thuỳ với thùy giữa có khuyết.Nhị 4, hướng lên phía môi trên của tràng, không thò khỏi tràng, chỉ nhị nhẵn, bao phấn 2 ô song song. Bầu nhẵn, vòi nhụy xẻ 2 thùy ở đỉnh. Quả thuôn, có 3 góc dài cỡ 2,5 - 3mm, đỉnh cụt, màu nâu sáng.

Sử dụng:

Công dụng: Chữa Điều kinh

Nhân giống:

Phân bố: Ba Vì

Bảo tồn:

Tài liệu tham khảo:

Bài thuốc:

Tên khác: Mìa đang

Mô tả: Cây thảo có gốc bò, với những thân bò dưới đất có vẩy và những chồi bò trên mặt đất có lá thường phân nhánh, có thể dài tới 1m. Lá có cuống, hình trái xoan hay thuôn, tù hay nhọn, có răng nhiều hay ít, nhẵn hay có lông, nhăn nheo nhiều hay ít. Hoa thành vòng có cuống, đài to, tràng có lông ở trong ống; 4 nhị dài bằng nhau, vòi chẻ đôi ở ngọn. Quả bế có mụt mịn.

Sử dụng: Cành lá

Công dụng: Trị đau đầu và trừ dịch tả.

Nhân giống:

Phân bố: Cây của vùng Âu Á ôn đới, được trồng nhiều ở nước ta.

Bảo tồn:

Tài liệu tham khảo:

Bài thuốc: